Mobbing – dlaczego występuje w miejscu pracy i jak sobie z nim radzić

Gdzie szukać początków mobbingu?

Mobbing jest zjawiskiem patologicznym występującym w miejscu pracy. Można wyróżnić kilka czynników, które wypływają na wywołanie tego zjawiska:

• okres wysokiego bezrobocia, stałe zagrożenie utraty pracy, problem ze znalezieniem zatrudnienia – firmy stosują wówczas strategię zarządzania ludźmi, którą możnaby sprowadzić do określenia „motywowanie przez zastraszanie”
• sztywne struktury organizacyjne o zhierarchizowanym sposobie zarządzania
• szczególna pozycja społeczna ofiary np. jej odmienność wynikająca z niepełnosprawności czy orientacja seksualna
• cechy zarządzającego organizacją – dostrzeganie pozytywnych efektów konfliktu w zarządzaniu personelem, olbrzymie poczucie własnej wartości przy jednoczesnym dostrzeganiu braków kompetencyjnych w porównaniu z pracownikami
• cechy pracownika – w przypadku osób, które nie potrafią kontrolować swoich emocji w sytuacjach stresujących, są wrażliwe na krytykę, nie wierzą w swoje kompetencje i jednocześnie są bardzo pracowite, twórcze i ambitne, ryzyko bycia ofiarą mobbingu jest duże
• błędne zarządzanie zespołem prowadzące do dehumanizacji stosunków pracowniczych polegających na pozbawieniu pracownika podmiotowości, traktowania go w sposób instrumentalny
• środowisko zawodowe, w którym występuje duża rywalizacja – nie można zapominać, że mobberem nie zawsze jest tylko przełożony, jak to przyjęło się do tej pory, ale może być nim również inny pracownik, który w ten sposób dąży do umocnienia swojej pozycji zawodowej czy nawet do „wyeliminowania” konkurencji

Jak bronić się przed mobbingiem?

Zgodnie z Kodeksem Pracy to pracodawca zobowiązany jest do działań antymobbingowych. Jest to bardzo ważne, tym bardziej, że mobbing wiąże się z wysokimi kosztami dla każdej organizacji, w której występuje. Nie trzeba nikogo przekonywać, że ofiara mobbingu nie jest tak samo efektywna w swojej pracy jak osoba, której nie utrudnia się w ten sposób wykonywania obowiązków. Inne skutki mobbingu w miejscu pracy to:

• spadek zaufania dla kierownictwa
• pogorszenie się wizerunku firmy na zewnątrz
• fluktuacja personelu
• wyższy wskaźnik zwolnień lekarskich
• spadek kreatywności, zaangażowania i lojalności pracownika
• niechęć pracowników do współpracy z innymi współpracownikami, a także klientami firmy

Do podstawowych działań zapobiegających mobbingowi w miejscu pracy możemy zaliczyć:

• stworzenie odpowiedniej organizacji pracy poprzez wprowadzenie regulaminu pracy
• jednoznaczne i czytelne określenie kompetencji pracowników i ich służbowej podległości
• określenie zasad podejmowania decyzji, wprowadzania zmian
• uświadomienie pracownikom co to jest mobbing i jakie niesie ze sobą zagrożenia
• zobowiązanie wszystkich pracowników do zgłaszania wszelkich przypadków mogących świadczyć o występowaniu mobbingu
• jasne określenie kar za stosowanie przemocy psychicznej wobec pozostałych pracowników
• rozwiązywanie wszelkich problemów i konfliktów pojawiających się w środowisku pracy

Przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy jest o tyle ważne dla pracodawcy, tym bardziej, że za każdym razem to pracodawca ponosi pełną odpowiedzialność za wystąpienie mobbingu w firmie, nawet wówczas, gdy mobberem był współpracownik ofiary. W tym przypadku uważa się, że to pracodawca jest zobowiązany do zapobiegania takim sytuacjom poprzez baczne przyglądanie się swoim pracownikom oraz relacjom panującym w poszczególnych działach. Skoro doszło do mobbingu, uznaje się, że pracodawca nie wywiązał się odpowiednio z tego obowiązku.

W przypadku kiedy dojdzie do mobbingu w miejscu pracy, pracownik ma prawo do zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Na drodze sądowej pracownik może dochodzić swoich praw w przypadku gdy na skutek mobbingu doszło do rozstroju zdrowia. Należy jednak pamiętać, że w tej sytuacji to pracownik jest zobowiązany do udowodnienia swojej krzywdy przed sądem – na pracowniku spoczywa również ciężar dowodu, że wynikiem nękania w miejscu pracy było pogorszenie stanu zdrowia. Nie trudno się jednak domyślić, że niezwykle trudno jest zebrać wszystkie dowody świadczące o występowaniu mobbingu w miejscu pracy. Jednak jak pokazują wyroki sądowe, nie jest to niemożliwe.

Pracownik ma również możliwość rozwiązania umowy o pracę z tego powodu. Musi jednak zrobić to w formie pisemnej, wskazując na konkretne przykłady stosowania wobec jego osoby mobbingu. Nie ma znaczenia, czy zachowa okres wypowiedzenia czy też nie. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenia za pracę (nie ma natomiast określonej górnej granicy tego odszkodowania). Istotną kwestią jest jednak stosunek pracy zawarty pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Uprawnienie do odszkodowania przysługuje pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (osoby zatrudnione na podstawie powołania, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę nie mają niestety takiego prawa). Warto również zapamiętać, że w przypadku gdy to pracodawca jednostronnie wypowiedział umowę z pracownikiem lub została ona rozwiązana w trybie porozumienia stron, pracownik nie ma prawa domagać się odszkodowania.

CorsonHR.pl